1453 Fetih ve Fatih’in Topları

Fatih Sultan Mehmet, büyük rüyası İstanbul’a kavuşmak için günlerce planlar yapmış, uykusuz kalmış ve hedefine ulaşmanın adımlarını belirlenmiştir. Bu anlamda yapmış olduğu en önemli çalışma, çizimlerini bizzat kendisinin yaptığı devrin en büyük topunu döktürmek olmuştur. Bu anlamda isim arayışına girmiş ve bir zamanlar Bizans hizmetinde bulunan ‘Urbain’ isimli Macar mühendisle bunu yapabileceğine inanmıştır.

Edirne’de dökülen topun yapımında Mimar Muslihiddin Ağa, Saruca Paşa ve Urbain birlikte çalışmıştır.

Topun yapım aşaması tam üç ay sürmüştür. ‘Şahi’ adı verilen bu topların Edirne’de atış denemeleri yapılmış, halkın korkuya kapılmaması için birtakım önlemler alınmıştır. Topların sesi 24 km mesafeden duyulabildiği için tellallar şehirlerde dolanarak top atışının yapılacağını halka duyurmuş, olası bir paniği böylece önlemişlerdir.

Bu topun boyutuyla ilgili farklı anlatımlar söz konusudur. Tarihçi Françes uzunluğunu 5,5 metre, dış çevrenin 2 metre, yarıçapını 92 cm ve ağırlığının da 18 ton olduğunu bildirmiştir.

Büyük emeklerle üç ayda dökülen bu topların İstanbul’a taşınması da oldukça zahmetli olmuştur. Büyük topun önünde Kıraç Bey kumandasında on bin akıncı süvarisi gitmiş, arkadan gelen öküz sürüsü de topları taşımıştır.

Tarihçi Halkondil, Urbain’in döktüğü toplardan birisinin atıldığı sırada parçalanarak Urbain’i öldürdüğünü rivayet etmiştir. Hammer de rivayeti Halkondil’den alarak Macar Urbain’in top denemesi sırasında parçalanarak öldüğünü yazmıştır. İsmail Hami Danişmend, Reşat Ekrem Koçu gibi müellifler bu iki kaynağa dayanarak bu görüşü savunurlar. Hatta iddialarında daha da ileri giderek Urbain’in top dökülmesine hiçbir katkıda bulunmadığını iddia etmiştir.

Bu konuda birçok tartışma geçse de Prof. Dr. Feridun Emecen ‘İstanbul’un Fethi Olayı ve Meseleleri’ kitabında Urbain’in bu top üzerine çalışmalarına yer vermiştir.

Tarihçi Dukas’ı kaynak alanlar da şahi toplarından birinin Urbain tarafından döküldüğünü ancak kuşatma sırasında topun ısınarak kullanılamayacak hale geldiğini bildirmişlerdir.

Bütün bu ihtimallerden hangisi gerçek olursa olsun burada dikkatimizi çeken şey aslında Osmanlı’nın bilim ve teknik konularında benimsediği açık tutumdur. Bu tutum, bir hayalin gerçeklemesi için gerekli ilk adımı attırmış, Fatih Sultan Mehmet bu başarıyla tarihsel bir değişime öncülük etmiştir.

Fatih Sultan Mehmet sayesinde dünyada Orta Çağ kapanmış, Yeni Çağ başlamıştır.

Dahiyane beyinler, mucizeler yaratır tıpkı Fatih Sultan Mehmet Han gibi!

Kaynak: Fetih ve Fatih, İsmail Hami Danişmend