Akataleptos Manastırı Kilisesi /Kalenderhane Camii

Vezneciler’de 10-12. Yüzyılda inşa edildiği düşünülen yapı Latin istilasından derin izler taşısa da İstanbul’da ikonoklazma döneminin öncesine ait yegâne örneği yüzyıllarca taşımış olmasıyla ünlüdür. Manastır tespit edilemeyen bir tarihte ortadan kalkmış ancak fetihten sonra Kalenderi dervişlerine zaviye olarak tahsis edilmiştir. Yapının aynı zamanda İstanbul’daki ilk ‘Mevlevihane’ olduğu düşünülmektedir.

Akataleptos Manastırı’nın kilisesi olduğu kabul edilen (fakat belki de Kriotissa Manastırı), Türk döneminde Kalenderhane Camii ve Tekkesi olan yapının kuzey kısmında kalıntılarına rastlanan basili kal planlı kilisenin apsis kısmından alınarak restore edilen, halen İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde 74.69 envanter numarasıyla sergilenmekte olan mozaik parçası, İstanbul’da ikonoklazma döneminin öncesine ait yegane örnek olması özelliğini taşır.

1.30 x 1.30 metre boyutlarındaki bu panoda ‘’Tapınağa Sunma’’ sahnesi bulunmakta, üzerinde Meryem, Çocuk İsa ve Aziz Simeon’un tasvirleri yer almaktadır. Çiçekli bir çerçeve içinde, kirli sarı bir fon üzerinde siyah uzun elbiseli Meryem, altın renginde giysisi olan İsa ve beyaz renkte uzun ve bol bir kıyafeti olan Simeon resmedilmiştir. Üç figürün de başlarının ardında haleler bulunmaktadır. 

Kaynak: İstanbul’un Renkli Hazineleri, Bizans Mozaiklerinden Osmanlı Çinilerine, İstanbul Ticaret Odası yayınları